काठमाडौं । संसारमा जन्मिने र मर्ने क्रम निरन्तर चलिरहन्छ । जन्मिने र मर्ने कुरालाई लिएर दुनिँया भरमा आ-आफ्नै अलग अलग मान्यता र संस्कारहरु रहेका छन् । यी कुराहरुमा कुनै कुनै स्थानका रीतिरिवाज र संस्कार त यति अनौंठो छन् कि सुन्दा मात्र पनि हामी मध्य धेरै हैरान हुन्छौं । यहाँ मरेपछि गरिने त्यस्ता केही अनौंठा संस्कारहरुको विषयमा चर्चा गरिएको छ ।

गिद्दहरुलाई खानको लागि लाश छोडिने अन्तिम संस्कारको प्रथा

तिब्बतमा अन्तिम संस्कारको लागि लाश लाई काटेर टुक्रा टुक्रा पारी खुल्ला आकाश मुनि गिद्दहरुलाई खानको लागि छोडिने गरिन्छ । र, त्यो दृष्य हेर्नका लागि मृतकाका सबै नातागोता र ईष्टमित्रहरु त्यस स्थानमा भेला हुन्छन् । यसो गरेमा मृतकको आत्मालाई स्वर्ग प्राप्त हुने उनीहरुको मान्यता रहँदै आएको पाईन्छ ।

यस्तो परम्परा तिब्बत, मंगोलिया लगायतका देशहरुमा सामान्य मानिन्छन् । यी देशका मानिसहरु वज्रायन बौद धर्म मान्छन् । यो धर्ममा आत्माले शरीर बदल्ने कुरा गरिएको छ जसको मतलव यो धर्ममा मृत्यु पश्चात शरीर सुरक्षित राख्नु जरुरी छैन ।

औंला काट्ने परम्परा

इन्डोनेशियाको दानी आदिवासी हरुमा पनि अन्तिम संस्कारको अनौठो परम्परा रहेको छ । परिवारको कुनै सदस्यको मृत्यु घरको महिलाहरुका लागि भावनात्मकको साथसाथै शारीरिक पींडा पनि लिएर आउने गर्दछ । यहाँ परिवारको कुनै एक सदस्यको मृत्यु भएमा घरका महिलाहरुले दुस्ख प्रकट गर्न आफ्नो एउटा औंला काट्नु पर्दछ र यो अनिवार्य गर्नु पर्ने हुन्छ । पितृहरुलाई संतुष्ट बनाएर राख्न यस्तो अनौठो परम्परा अपनाउँदै आएको उनीहरुको मान्यता छ ।

आफन्तको लाश खाने एमजोनका आदिवासी

भेनेज्युएला र ब्राजिलको बिचमा पर्ने एमजोन जङ्गलमा बसोबास गर्ने आदिवासीहरुमा पनि कोही मरेमा अन्तिम संस्कारको अनौठो परम्परा रहेको छ । यी आदिवासी आफ्नो परिवारको कुनै सदस्यको मृत्यु पश्चात लाशलाई पातमा बेरेर किरा फट्याङ्ग्राहरुलाई खान छोडिदिन्छन् ।

त्यसको ३० देखि ४५ दिन पश्चात भने लाशको बाँकी रहेको हिस्सा आफूआफूमै बाँढेर खाने गर्छन् या केराको सुपमा मिसाएर खान्छन् । यसो गरेमा मर्नेको आत्माले शान्ति पाउनुका साथै मृतक स्वर्ग जाने विश्वास उनीहरुमा रहेको पाइन्छ ।

एस्किमो (Eskimo) यसरी गर्छन् अन्तिम संस्कार

एस्किमो परिवारमा जब कोही साह्रै वृद्धवृद्धा हुन्छन् या मृत्युका करिव हुन्छन् तब उसलाई तैरिएको बरफको टुक्रामा सुताएर छोडिने गरिन्छ । यो समुदाय पुनर्जन्ममा औधी विश्वास गर्दछ । घरका वृद्धवृद्धाहरु बोझ होईनन् र उनीहरुले उनको उचित र सम्मानपूर्ण तरिकाले अन्तिम बिदाइ गरेको सावित गर्न यस्तो परम्पराको अभ्यास गर्ने गरेको पाइन्छ ।

अन्त्येष्टिमा स्ट्रीप डान्सर बोलाईने परम्परा

ताईवानमा अन्त्येष्टिको बेला स्ट्रीप डान्सर बोलाईने परम्परा छ । यसो गर्नाले भट्किएको आत्माले शान्ति पाउने उनीहरुको विश्वास छ । ताईवानको यस्तो परम्परालाई विश्वमा गलत तरिकाले हेर्ने गरिएको भए पनि अन्त्येष्टिमा गरिने यो परम्परा ताईवानका मानिसहरुका लागि भने एक महत्वपूर्ण रिवाज नै हो । चीनमा पनि मृतकको सम्मानमा यस्ता स्ट्रीप डान्सरहरु बोलाईने गरिन्छ ।

लाशसँगै रहँने परम्परा

इन्डोनेशियाको सुलावेसी प्रान्तको तोराजा गाउँमा लाशलाई गाड्ने गरिँदैन । मृत्यु पश्चात शरीरलाई बाकसमा राखेर गुफामा राखिन्छ या पहाडमा झुन्ड्याइने गरिन्छ । यहाँ मानिसहरु परिवारको सदस्यको मृत्युपछि पनि मृतकलाई ज्यूँदोसँग झैं व्यबहार गर्छन् । समय समयमा लाशलाई बाक्साबाट बाहिर निकाल्छन् ।

लाशलाई नुहाइ दिएर सफा सुघर गर्छन् र नयाँ लुगा लगाइदिन्छन् । त्यसै बेला गाउँमा लाशको जुलूस पनि निकालिने गरिन्छ । यो परम्परालाई माईनेने भनिन्छ । र यो परम्परा हरेक साल मनाइने गरिन्छ ।